MİLETOS KENTİNİN KURULUŞUNA İLİŞKİN EFSANELER
Uzak geçmiş ile ilgili efsanelere her ne kadar şüpheyle yaklaşmak gerekse de Pausanias, Mi- Ictoslular'ın kökenine ilişkin önemli bir aktarımda bulunur (Paus 7.2.5). “Bir yerli olan Anax'ın hükümranlığı süresince ve sonraki iki kuşak boyuncu topraklarına Anaktoria derler. Girit ordusu ile Miletos geldiğinde hem bölgenin adını hem de şehrin adım Aile- tos olarak değiştirir. Miletos ve onun adamları Europa 'nın oğlu Minos'tan kaçarak Giril'ten gelmişlerdir. Bu toprakların eski sahipleri olan Karyalılar devam edebilmek için Giritlilerle birleşirler”. Pauşanias'ın anlattığı bir diğer versiyonda ise Kodros'un oğulları Neleus ve Medon taht kavgasına girişmişlerdir ve Atinayı terk etmek zorunda kalan Neleus Batı Anadolu kıyılarına doğru yola koyulur ve kendisine Miletos'u kurar (Pausanias 7.2. 1- 4). Bu aktarımlar. her ne kadar ispatlanamasa da Miletos'un kuruluşuna ilişkin elimizdeki bir kaç sözlü aktarımdan sadece bazılarıdır.
KENTİN TARİHİ
Arkaik Dönem Akropolisinin MÖ 494 yılında gerçekleşen Pers istilası sonrasında terk edilmesiyle Hellenistik Kent Aslanlı Liman ve tiyatro çevresinde şekillenmeye başlar. Roma döneminde Helenistik dönem kentinin büyüklüğü ve şekli aynen korunur, ancak imar faaliyetle- rinde büyük bir artış yaşanır. Faustina Hamamı, Humei Tepe Hamamı, tiyatro, liman anıtı, liman kapısı, Capito Hamamı, gymnasium, Güney Agora kapısı, batı agora.stadium, depo yapıları Roma Dönemine tarihlenen önemli kamu binalarıdır.
Kent Büyük Menderes Nehri'nin taşıdığı alüvyonlarla dolmaya başlaması sonucu önemli bir liman kenti olma özelliğini bu dönemde kaybetmeye başlar. Miletos, MS 5378 yılından itibaren Piskoposluğa dönüşür ve şehir gittikçe küçülerek tiyatro ve kale etrafı ile sınırlanır. Bizans Döneminde Palatia adını alan Miletos, 13. yy'da Türklerin hakimiyetine girer Beylikler ve Osman- lı döneminde ise Balat olarak isimlendirilir.
FELSEFE, BİLİM VE SANATIN BAŞKENTİ
Antik Yunan medeniyetinin bilimde ilerlemesi Miletos ekolu yoluyla başlamıştır. Miletoslu Anaksimenes varoluşu açıklamaya çalışmış, Anaksimandros tanrılara dayanmayan evrensel kanun- ları taşlara kazdırmış, Hekataios ise coğralyada üstünlük göstermiş ve dünya haritasını ilk çizen kişi olarak tarihe adını yazdırmıştır.
Felsefenin babası sayılan Thales ise Mısıra yaptığı ziyaret sonrasında güneş tutulmalarını hesaplamayı öğrenmiştir. Thales, aynı zamanda maddenin birkaç temel bileşenden oluştuğunu öne sürerek atom kavramına giden yolu açmıştır.
Milet Örenyeri için alınan biletle Milet Müzesi'de gezilebilir.
