SÜMELA MANASTIRI
Trabzon’un Maçka İlçesi’ndeki Sümela Manastırı, Altındere Vadisi’ndeki Karadağ’ın yamacında sarp bir kayalığa inşa edilmiştir. Dağa yapışmış gibi görünen manastır, yaslandığı doğanın güzelliğiyle nefes keser. Tam adı Panagia Sumela (Sümela Meryemi) veya Theotokos Sumela ancak “Meryem Ana” diye de biliniyor. Denizden 1150, vadiden 300 metre yüksekteki bu Rum Ortodoks manastır ve kilise kompleksi, UNESCO “Dünya Kültür Mirası Geçici Listesi”nde yer alıyor. Bölgenin en önemli manastırı Sümela, keşiş yetiştiren bir okuldu. Mucize gerçekleştirdiğine inanılan bir ikona muhafaza ettiği çok kutsaldı. Adını Yunanca’da “siyah” anlamındaki “melas”dan aldığı sanılıyor, zira Karadağ’ın eski ismi da Mela. “Stou Mela” ise “Mela’daki” demek. Karadeniz Rumlarının en önemli hac yeri olan şifalı ayazmasıyla ünlü Sümela, her yıl yüz binlerce ziyaretçi ağırlıyor. Eylül 2015’te başlayan yaklaşık 3,5 yıl süren restorasyon ve çevre düzenlemesinde su kemerleri ve manastıra çıkan merdivenler kullanılır hale getirildi. Yaklaşık 4 bin ton kaya temizlendi ve 300 metrelik yürüyüş yolu düzenlendi. Ayrıca “Cennet ve Cehennem” ve “Ölüm ve Yaşam” tasvirli fresklerin olduğu gizli geçitle ulaşılan bir şapelin yanı sıra, “Çile Odası” ve ileri karakol görevi yapan “Gözetleme Şapeli” de ortaya çıkarıldı.
MUCİZEVİ İKONAYI AĞIRLADI
Bizans İmparatoru I. Theodosius zamanında (375–395) Atina’dan gelen rahipler Barnabas ve Sophronios tarafından kurulduğu düşünülür. Pek çok efsaneye konu olan kuruluşu, havari Aziz Lukas’ın yaptığı kabul edilen ünlü ikonaya (Panagia Soumela) dayandırılır: Lukas’ın ikonası meleklerce kilisenin bulunduğu mağaraya getirilmiş ve Meryem Ana, Barnabas ve Sophronios’un rüyasına girerek ikonanın yerini söylemiş. Birbirlerinden habersiz Trabzon’a gelen keşişler, ikonayı buldukları mağaranın önüne duvar örerek kiliseyi inşa etmiş. Trabzon Komnenosları Prensliği’nden III. Alexios’un (1349-1390) manastırın esas kurucusu olduğunu fresklerde öne çıkarılmasından anlıyoruz. Doğu Karadeniz kıyıları Türk egemenliğine girince de Sümela’nın hakları korundu. Yavuz 1. Selim iki büyük mum hediye etti, Fatih Sultan Mehmet manastıra dokunmayacağına dair ferman yayınladı. 18. yüzyılda birçok bölümü yenilendi ve fresklerle süslendi. 19. yüzyılda büyük binalar eklenerek en parlak dönemini yaşadı ancak 1923’ten sonra boşaltıldı. Yunanistan Başbakanı Eleftherios Venezelos’un 1931’de Türkiye Başbakanı İsmet İnönü ile görüşmesiyle, 1931’de ikonası ve kutsal eşyaları Atina’daki Benaki Müzesi’ne götürüldü. 1952’de Veria’da “Sümela Manastırı” adlı yeni bir manastır yaptırılarak, Benaki’deki ikona ve kutsal emanetler buraya taşındı.
KADINLAR MANASTIRI DA VAR
Kapadokya kiliseleri tarzındaki Sümela’ya belirli bir yere kadar araçla ulaşıldıktan sonra, ormanın içinden bir patika izlenir. Esas olarak ana kaya kilisesi, birkaç şapel, mutfak, öğrenci odaları, misafirhane ve kütüphane ile kutsal ayazmadan oluşan yapılar topluluğu geniş bir alana yayılır. Araç yolunun bittiği noktadaki kayalığın üstündeki kadınlar manastırı “Hagia Barbara” ise 15 Ağustos’taki büyük yortu için gelenleri ağırlamıştır. Dar ve uzun bir merdivenle ana girişe ulaşılır. Kapının yanında muhafız odaları bulunur ve merdivenle inilen iç avlunun etrafındaki binalardaki oda, dolap, hücre ve ocaklarda Türk sanatı etkileri görülür. Yamacın ön yüzünü kaplayan büyük balkonlu bölüm misafir ve keşiş odaları olarak kullanılmıştır. Ana ünitesi olan kaya kilisesinin ve bitişik şapelin iç ve dış duvarları fresklerle donatılmıştır. Kaya kilisesinin avluya bakan duvarında III. Alexios dönemi freskleri vardır, şapeldeki fresklerse 18. yüzyılın başlarına tarihlenir. Başlıca konular İncil’den sahneler, Hz. İsa ve Meryem Ana’nın hayatıyla ilgili tasvirlerdir.
HAZIR GELMİŞKEN
Manastırın içinde bulunduğu Altındere Vadisi’ndeki milli park tesislerini mutlaka ziyaret etmelisiniz. Yine aynı vadide bulunan, Sümela manastırından daha önce kurulan ve Yahya Peygambere adanmış “Vazelon Manastırı” da ilgiyi kak ediyor. Trabzon'da Maşatlık mevkiinde, Anadolu'da sıkça rastlanılan Kapadokya kiliseleri tarzında bir mağara kilise daha olduğunu da hatırlatalım.
Altındere Millipark Ücretsiz Geçiş Hakları için tıklayınız.
Sümela Manastırı Ücretsiz Geçiş Hakları için tıklayınız.
Kısmen Kapalıdır.
